‘Den Uyl antwoordde dat Bakker ernaast zat en dat zijn haast een kwestie was van een vooruitziende blik. Hij was bezig kolenmijnen te sluiten, omdat olie en aardgas oprukten: die zouden op hun beurt door kernenergie worden vervangen. Daarom moest het Groningse gas binnen een jaar of twintig, dertig worden verkocht, ‘nu een in beginsel economische winning mogelijk is’. Bakker vond deze spoed uit een ‘nationaal oogpunt’ bezien onnodig: ‘Alles moet geheim gebeuren. Wanneer het om de belangen van de oliemaatschappijen gaat, moeten zij er met de neus bovenop kunnen zitten. In de afgelopen uren heeft men geprobeerd een bepaalde constructie te bereiken, die deze minister, omdat hij van de PvdA is, met handen en
voeten moet binden. (…) Het komt hierop neer, dat de heren van de partijen ter rechterzijde plus de heren van de vvd in de praktijk
bezig zijn te verhinderen, dat er ook maar één punt kan worden gerealiseerd van wat binnen de PvdA, ik kan wel zeggen binnen de hele
arbeidersbeweging, zo sterk leeft, namelijk dat er een rem wordt gezet op de machtsuitoefening van de oliemaatschappijen.’ De PvdA
wees de argumenten van de cpn af.
Op 20 december 1967, onder het kabinet-De Jong, vroeg Bakker hoe het eigenlijk zat met de winsten van de nam.5 Gegevens waren nauwelijks voorhanden vanwege het bedrijfsgeheim en de staatsbelangen, toch was volgens zijn berekening een kwart miljard winst uit de boeken verdwenen. Hij verlangde een verlaging van de verkoopprijs, die minister De Block afwees vanwege de negatieve gevolgen voor de betalingsbalans ‘door de uitvoer van het aardgas’.
Dat bleek achteraf een leugen te zijn. De nam exporteerde op grote schaal goedkoper aardgas naar het buitenland. In het diepste geheim had de ministerraad van 2 juni 1967 zelfs besloten om aardgas aan navo-bondgenoot Italië te leveren, omdat het land anders aardgas uit de Sovjet-Unie wilde betrekken.6 In de notulen van de ministerraad, 4189, agendapunt 4 e, verslag van de topconferentie te Rome, p. 11 staat: ‘Minister Luns deelt vervolgens mede dat hem bij het bezoek aan Rome van Italiaanse zijde is gevraagd of de nam wat soepeler kan zijn met betrekking tot de aardgaslevering aan Italië. De minister-president deelt mede dat minister Andreotti hem heeft gezegd dat het Nederlandse aardgas voor Italië te duur is, waardoor Italië genoodzaakt is aardgas te betrekken uit de Sovjet-Unie of uit Lybië. Spreker verzoekt minister Luns hierover een notitie voor minister De Block op te stellen.’ Het was kort na de installatie van het kabinet-De Jong. Luns liet op voorstel van De Jong de nam rond kostprijs leveren aan Italië, twee cent per m3, wat via langlopende contracten een onvoorstelbare uitverkoop van Nederlandse bodemschatten impliceerde. De concurrentievervalsing door de nam werkte in het nadeel van Nederland: daartegen hadden de bewindslieden geen bezwaar. Later werden de geheime handelsactiviteiten uitgebreid naar Frankrijk, Duitsland, België en naar de oliemaatschappijen zelf, altijd tegen dumpprijzen. Bij de oliemaatschappijen rinkelden de kassa’s zonder ophouden, als verkopers, kopers en vervoerders van steeds hetzelfde gas.
Een bakkeriaanse rekensom geeft een indruk van wat deze uitverkoop Nederland heeft gekost, de verzakkingen niet meegerekend. De leveranties aan Italië spelen ruim veertig jaar. Op internetfora wordt duidelijk dat het gemiddeld om tien miljard m3 per jaar ging. Het aardgas ging de eerste twintig jaar weg voor twee cent (één eurocent), en de prijs is de twintig jaar erna misschien verhoogd naar gemiddeld tien eurocent. Op dit moment maakt de Italiaanse overheid zich sterk voor de oude prijs van Luns. Neem aan dat Italië gemiddeld zes eurocent heeft betaald (1970-2010). In Nederland was de consumentenprijs in 1962 vijfendertig cent, of vijftien eurocent; in 1992 achtentwintig eurocent en in 2004 negenenveertig eurocent. Het gemiddelde zal in Nederland rond de (15 + 28 + 49 : 3) eenendertig eurocent liggen. Dan bedraagt het cadeau aan Andreotti’s Italië, van het katholieke kabinet-De Jong/Luns van achter het ‘ijzeren gordijn van Slochteren’ ongeveer (31 – 6 =) vijfentwintig eurocent per kubieke meter. Dat is in veertig jaar: 40 x 10.000.000.000 x 0,25 = honderd miljard euro.’