Sjoemelmummies
Het Nederlandse televisieprogramma Keuringsdienst van Waarde is briljant in al zijn eenvoud. Voorzien van slechts één eenvoudige telefoon proberen de presentatoren keer op keer de ingrediënten te traceren die in ons voedsel verwerkt zitten. Dat leidt vaak tot hilarische televisie. Zo werd in een recente aflevering snelkook-risotto, die in Spanje werd geproduceerd, voorgeschoteld aan verschillende Italianen met kennis van risotto. Die serveerden het product direct af met de mededeling dat de gebruikte rijst helemaal geen echte risotto was. Op de vraag aan de Spaanse producent wanneer zijn bedrijf met een vergelijkbare Spaanse variant, namelijk snelkook-paella, op de markt ging komen, reageerde die verbouwereerd: nooit, want bij paella is dat onmogelijk.
Gesjoemel met ingrediënten is van alle tijden. In Nederland en België kennen we het verhaal van het ijdele melkmeisje. Zij lengde haar melk aan met water en verdiende op die manier een aardig centje bij. Gemummificeerde dieren uit het oude Egypte laten echter zien dat er daar drieduizend jaar geleden ook al behoorlijk werd gerommeld.
De Egyptenaren maakten mummies van hun dieren om zo in contact te treden met hun goden en met hun nabestaanden in het hiernamaals. Dat deden ze op grote schaal. Schattingen over het aantal gemummificeerde dieren lopen op tot wel 70 miljoen. Je kunt het zo gek niet bedenken of de bewoners van de Nijlvallei mummificeerden het: honden, katten, stieren, bavianen, jakhalzen, haviken, ibissen, krokodillen, slangen en vissen.
Om aan deze enorme vraag te kunnen voldoen, werden er op massale schaal dieren gefokt. In de ondergrondse gangen van de zogenaamde honden-catacomben in de buurt van Saqqara en daterend uit de periode van 747-730 v.Chr., ligt alleen al een geschatte hoeveelheid van rond de 8 miljoen gemummificeerde honden en jakhalzen. Samen vullen ze dit enorme complex, gewijd aan Anubis, de god van de doden en doorgaans afgebeeld met de kop van een jakhals. De dieren, die op het moment van mummificatie soms slechts een paar uur oud waren, hadden de functie van intermediair tussen de gever en de goden aan wie ze gewijd werden.
Dat bij het produceren van dergelijke astronomische hoeveelheden ook weleens gerommeld werd, was natuurlijk onvermijdelijk. Uit ct-scans, waarbij de inhoud van dierenmummies kan worden bestudeerd zonder deze te openen, komt steeds het volgende patroon naar voren: een aantal mummies bevat inderdaad de stoffelijke resten van het dier dat ze moeten voorstellen. Andere bevatten slechts een paar botjes met wat vulmateriaal. Sommige dierenmummies zijn echter geheel en al gevuld met andersoortig materiaal en zijn dus complete sjoemelmummies.
Omdat er zo ontzettend veel dieren gemummificeerd zijn en daarbij behoorlijk gesjoemeld is, tref je die in nogal wat Egyptologische museumcollecties overal ter wereld aan, bijvoorbeeld op de geheel vernieuwde Egyptische afdeling van het Museum van Oudheden in Leiden. Daar bevindt zich een 3 meter lange gemummificeerde reuzenkrokodil. Met behulp van een spannend interactief computerprogramma kunt u ter plekke zelf een virtuele autopsie van het beest uitvoeren. Daarbij zult u ontdekken dat zich tussen de windsels niet alleen twee grote, maar ook nog eens tientallen kleine gemummificeerde babykrokodillen bevinden. Bij deze mummie kreeg de klant dus wel waar voor zijn geld.
Beeld: 3D-scan en visualisatie van de mummie van een krokodil. (Bron: Wikimedia Commons)
