Hieronder het leesfragment ‘Follow the money’ van het boek De jacht op crimineel geld van Marian Husken & Harry Lensink. Ook nu weer blijkt het boek zeer actueel te zijn.

Follow the money

‘We telden de cash niet meer. We wogen de tassen en koffers met bankbiljetten, dan wisten we uit ervaring hoeveel we hadden verdiend,’ vertelde de drugshandelaar in ruste. Zijn college kende het probleem. Hij had een professionele telmachine aangeschaft om zijn omzet te kunnen berekenen. ‘We kwamen om in de kleine coupures. Dat wil je niet weten. Het kwam met bakken tegelijk binnen.’

Al decennia verdienen Nederlandse criminelen miljoenen euro’s met de handel in drugs. Wie dat zwarte geld wil laten rollen in de bovenwereld, moet het eerst witwassen. Wie auto’s, boten, juwelen, kunst wil kopen of wil beleggen in vastgoed moet ervoor zorgen dat de herkomst van het illegale vermogen niet valt te traceren. Onderweg is het geld vaak door vele handen gegaan, is het ‘verhuld’ door meerdere vennootschappen in verre buitenlanden, ondergebracht bij trustkantoren en stromannen, heen en weer geboekt tussen limiteds, societies anonymes en bvi’s. Dat alles dankzij de diensten van zogenaamde facilitators. Deze fiscalisten, advocaten, accountants en zakenlieden met een flexibele moraal, een scherpe geest en een volle trukendoos, zorgen ervoor dat criminelen kunnen genieten van hun winsten. ‘Net als advocaten van een grote gerenommeerde internationale praktijk zoeken we de grenzen op om kapitaal te beleggen,’ doceerde advocaat Evert Hingst in 2004. Een jaar later werd hij doodgeschoten. Dat misdaadgeld opduikt in de bovenwereld, is niet nieuw. Dat naar buiten komt hoe en op welke schaal zoiets gebeurt, is uitzonderlijk. Dáárover gaat De jacht op crimineel geld. Het aanpakken van de facilitators heeft in 2013 topprioriteit bij justitie.

Het Openbaar Ministerie kondigde het enkele jaren terug publiekelijk al aan: ‘Mensen uit de bovenwereld, die hebben meegeholpen aan witwassen en andere feiten. Ook zij zullen zich moeten verantwoorden. Het kabinet-Rutte heeft dit jaar zelfs twintig miljoen euro extra uitgetrokken om de majeure operatie ‘afpakken’ van verdacht geld nog eens extra te stimuleren.

Maar wat is het resultaat van dit offensief tegen de onderwereld en zijn helpers? Het is niet voor het eerst dat de opsporingsinstanties vol inzetten op de geldstromen. Al bijna een kwart eeuw probeert het Openbaar Ministerie drugscriminelen en hun witwassers aan te pakken. Justitie richtte daarbij haar pijlen vooral op kopstukken uit het Amsterdamse milieu.

Hoe innig de verwevenheid tussen boven- en onderwereld in de hoofdstad was, werd vooral duidelijk uit het onderzoek naar de afpersing van Willem Endstra. De in 2004 vermoorde

vastgoedman nam als ‘de bank van de onderwereld’ criminele winsten aan met de belofte om het te beleggen in zijn omvangrijke vastgoedportefeuille. Toen de onderwereld zijn miljoenen – inleg opeiste, ging het fout.

Eerder al zochten rechercheurs zich wezenloos naar de erfenis van de in 1991 geliquideerde godfather Klaas Bruinsma. Net als naar het nooit getraceerde deel van het losgeld voor Freddy Heineken en naar de drugswinsten van criminele kopstukken als Charles Zwolsman, Stanley Hillis en ‘Rooie Ron’ de Jong.

In dit boek zijn de Bruinsma-erfenis, het Heineken-losgeld en de Endstra-nalatenschap de rode draad. We beschrijven de buitenlandroutes die Rob B. bedacht als ‘fiscalist van de onderwereld’.

We duiken in de besmette erfenis van belegger Michael Vane en kijken naar de rol van gangsterliefjes, die steeds vaker als strovrouw worden ingezet. Ook hebben we onze eerdere Vrij Nederland-artikelen over crimineel geld tegen het licht gehouden en geactualiseerd. We spraken met oude en nieuwe bronnen en interviewden verdachten of erfgenamen die voorheen de boot afhielden. In 2013 gaven ze eindelijk opening van zaken. Dat leverde veel nieuwe informatie, anekdotes, inzichten en exclusieve, tot nu toe onbekende documenten op. Fiscalist B. werd pas dit jaar veroordeeld voor zijn laakbare diensten en de zaak tegen de erfgenamen van de in 1993 vermoorde Vane loopt nog steeds. We spraken met Rob Grifhorst, vriend van de Heineken-ontvoerders, die tegenwoordig wordt vervolgd voor witwassen. Hij heeft tot voor kort altijd de media gemeden. Daarnaast vertelde de broer van

Klaas Bruinsma ons hoe hij de erfenis van ‘De Dominee’ anno nu denkt te kunnen claimen. En bijna tien jaar na de moord op Willem Endstra hangt er nog steeds een duister waas over

diens legaat, terwijl de staat aast op het geld van de nabestaanden. De jacht op crimineel geld gaat over wegsluizen, traceren en afpakken van misdaadwinsten. Het zijn verhalen waaruit blijkt hoe gespitst justitie is op crimineel geld. Er zitten voorbeelden bij van hoe listig – of dom – sommige boeven hun vermogen proberen te verhullen. Maar ook van opgejaagde criminelen, die zich onheus voelen bejegend. En van getroebleerde ondernemers die zijn vermalen in de strijd tussen de overheid en de georganiseerde misdaad.

Het zijn momentopnames van een continue strijd tussen jager en prooi, waarbij de laatste steeds nieuwe vluchtwegen vindt. ‘Door dergelijke constructies wordt het vertrouwen in de integriteit van het financiële en economische verkeer geschaad en wordt de “misdaad loont”-gedachte bewaarheid,’ oordeelden de rechters in een van de zaken die we beschrijven.

‘De hoge prioriteit die de bestrijding van witwassen internationaal heeft gekregen is juist ingegeven door de motivatie om die gedachte te doen ontzenuwen.’

De vraag is of dat lukt.