De Weense arts Franz Joseph Gall was gefascineerd door de verschillen in menselijk gedrag. Hij stelde dat de menselijke geest zich in het brein bevond en dat geestesziekten hersenaandoeningen waren. Door aan de schedel te voelen kon men moordzucht, agressie en andere eigenschappen lokaliseren – een wetenschap die later bekend werd onder de naam frenologie. Dat bleek een dramatische misvatting, waardoor Gall uiteindelijk in de vergetelheid raakte.
Niettemin leverde Gall ook indrukwekkende bijdragen aan de wetenschap. In 1796 begon hij met lezingen in zijn huis in Wenen, waarbij hij hersenen ontleedde in een zorgvuldige mix van theater en wetenschap. Toen de Oostenrijkse keizer Franz ii deze controversiële evenementen verbood, ondernam Gall een tournee met een koets vol schedels door heel Europa. Zijn ster rees snel, maar de ijdele Gall bleef achtervolgd door controverses. In Frankrijk kreeg hij ruzie met Napoleon en de Kerk plaatste al zijn boeken op de Index. Desondanks veroverden zijn ideeën Groot-Brittannië en Amerika en hadden daar enorme invloed.
Galls denkbeelden raakten alle gebieden van de maatschappij, van de geneeskunde tot de kunsten, ze drongen door tot de rechtszaal en effenden de weg voor de antropologie en de neuropsychologie. En ze zijn nog altijd niet uit de wetenschappelijke arena verdwenen.
Met veel kennis van zaken vertelt Theo Mulder in De hersenverzamelaar op een levendige en boeiende wijze over het roerige leven van Gall en zijn volgers tegen de wetenschappelijke en politieke achtergrond van de vroege negentiende eeuw.
In de media:
Bespreking door Tim de Wit van Jonge Historici: ‘De Hersenverzamelaar is een absolute aanrader voor geïnteresseerden in niet alleen wetenschapsgeschiedenis, maar ook psychologie, neurologie en (vanwege de koloniale toepassing van de frenologie) antropologie.’ 8 september 2020.
Recensie van De hersenverzamelaar op metdeneusindeboeken.nl: Het valt te prijzen dat zijn biografie is uitgebreid met een goede beschrijving van de tijd waarin hij werkte én de invloed van zijn leer op de wetenschap die na hem kwam. 21 april 2020.
Bespreking van De hersenverzamelaar door Elias van der Plicht in Trouw: ‘Mulder schotelt geestige anekdotes voor.’ 1 februari 2020.
De hersenverzamelaar boek van de maand februari bij VPRO OVT, 19 januari 2020.
De hersenverzamelaar opgenomen in lijst van beste biografieën van 2019 op Biografieportaal.nl: ‘Het is zeldzaam dat een auteur het leven van een wetenschapper zo spannend en kleurrijk weet te beschrijven’ 4 januari 2020.
De hersenverzamelaar besproken in Het Belang van Limburg: ‘Mulder is een boeiende verteller die elke lezer in zijn ban kan houden.’ 4 januari 2020.
Recensie De hersenverzamelaar door Atte Jongstra in NRC: ‘De biografie van de briljante hersenwetenschapper én schedelillusionist Franz Joseph Gall is ook een bewonderenswaardig wetenschapshistorisch overzicht.’ 19 december 2019.
Bespreking De hersenverzamelaar op Archeologie Online: ‘Theo Mulder toont veel kennis van zaken.’ December 2019.
Bespreking De hersenverzamelaar in Het Parool: ‘De man die honderden schedels van moordenaars betastte.’ 14 december 2019.
Vier sterren voor De hersenverzamelaar in de Volkskrant: ‘Genuanceeerde biografie toont waarom “de Hersenverzamelaar” eerherstel verdient’ 13 december 2019.
Maandag 9 december 2019 was Theo Mulder te gast bij Steven Smit voor het radioprogramma Focus op NPO Radio 1: ‘Wat zegt de vorm van je schedel over je persoonlijkheid?’
De hersenverzamelaar opgenomen in de rubriek Lezen van de Quest Historie. December 2019.
De hersenverzamelaar op plaats 21 van de beste boeken uit 2019 volgens de Volkskrant, 29 november 2019.
Bespreking De hersenverzamelaar in Medisch Contact: ‘Voortreffelijk boek.’ November 2019.
Bespreking van De hersenverzamelaar op de website Medisch Contact, door Hans van der Ploeg, 20 november 2019.
Bespreking van De hersenverzamelaar in Kunst Tijdschrift Vlaanderen, door Walter Smits, 16 november 2019.
Bespreking van De hersenverzamelaar door Marcel Hulspas op Sargasso 8 november 2019: ‘Terecht eerherstel voor Franz Joseph Gall.’
Bespreking De hersenverzamelaar op Stretto.be: ‘Een schitterende uitgave.’ 8 oktober 2019.
Bespreking van De hersenverzamelaar door Hans van der Ploeg in Nederlands Dagblad 4 oktober 2019: ‘Een voortreffelijk boek.’
