Door Ad van Liempt
Op 3 mei 2015 vindt de Culturele Zondag Utrecht 40-45 plaats. Theatergroep Aluin levert een bijzondere bijdrage aan deze zondag met De Maliebaanmonologen: een serie monologen gebaseerd op het boek Aan de Maliebaan van Ad van Liempt . Van Liempt mocht bij een repetitie van dit stuk aanwezig zijn, en schreef daar een blog over:
In de werkplaats van De Maliebaanmonologen
Een voormalige werkplaats van de spoorwegen, achter de Concordiastraat in Utrecht. Je verwacht er lassers en snijbranders, maar je vindt er een repetitieruimte. Theatergroep Aluin bereidt zich voor de de Maliebaanmonologen. Op 3 mei, in het kader van de Culturele Zondag in Utrecht, zullen zes acteurs van Aluin in zes panden aan de Maliebaan oorlogsverhalen vertellen die zich op die strekkende kilometer hebben afgespeeld.
Ik mag komen kijken, want scenarioschrijver Erik Snel heeft de teksten gebaseerd op de eerste versie van mijn boek Aan de Maliebaan, dat op 8 april verschijnt bij uitgeverij Balans. Ik heb de kladversie van de monologen mogen lezen – dat was al een hele ervaring. Nu hoor ik acteur Dennis Coenen, hij speelt de rol van aartsbisschop Jan de Jong. Ik val midden in een passage waarin de aartsbisschop zijn onverzettelijke houding tegen de NSB rechtvaardigt. Zijn stem wordt harder, zijn toon feller, hij schreeuwt zijn gelijk bijna uit. En opeens zakt het volume. Heel klein zegt De Jong nu dat hij zo twijfelt, dat hij er wakker van ligt. Dat de bezetter pastoors en kapelaans oppakt, als straf voor zijn verzet. Het dilemma glashelder verwoord.
Raar: het grijpt me aan. Hoewel ik het verhaal kan dromen – ik ben er maanden mee bezig geweest. Het is het verhaal van de curieuze verhoudingen op de Maliebaan, waar wel twintig panden werden bezet door Duitse en Nederlandse nazi-instanties. Waar de geheime strijd van de een tegen de ander de sfeer bepaalde: de Sicherheitspolizei tegen het verzet, de rooms-katholieke kerk tegen de NSB, de NSB tegen de Nederlandse SS, het weekblad Volk en Vaderland (van de NSB) tegen het weekblad Storm (van de SS). Maar nu merk ik dat de theatrale vertolking van een rol als die van aartsbisschopo De Jong een extra dimensie biedt, een extra emotie oproept. Het is een fascinerende middag.
Ze zijn eigenlijk nog maar net begonnen, regisseur Victorine Plante en haar acteurs. Ze repeteren een dag of vijf per monoloog van ongeveer tien minuten. Een van de rollen is van Mussert, de oprichter en Leider van de NSB. Een ander speelt Marie-Anne Tellegen, spil in het nationale verzet, en tevens buurvrouw van de Sicherheitspolizei. Zij op 72bis, de brute mensenjagers op 74. Ook SS-leider Feldmeijer spreekt een monoloog. En een Nederlands meisje dat een blauwe maandag bij de Sicherheitspolizei werkte. En ook een joodse man, die in het bestuur van de Utrechtse Joodse Raad zat, en een paar huizen van zijn belagers vandaan woonde. Hij probeerde zijn lotgenoten op alle manieren uit de greep van de nazi’s te houden.
Het worden heftige verhalen. En als ze verteld worden op de authentieke plekken zullen ze nog meer impact hebben dan hier, in die voormalige NS-werkplaats.
Dat gaan we meemaken, op 3 mei, op de Culturele Zondag, een dag die een bijzondere belofte in zich draagt.
