Warming-up
In de finale van een wielerkoers geven drie vluchters alles wat ze hebben om het peloton voor te blijven. Dat peloton komt gevaarlijk dichtbij. De vluchters rijden al vanaf het begin van de etappe op kop, al 180 kilometer. Op een steenworp van de finish bedraagt hun voorsprong nog maar dertig seconden. Dat kan genoeg zijn! Mits ze blijven samenwerken.
De drie renners weten dat ze hun krachten moeten bundelen als ze om de overwinning willen strijden. Ze zullen tot in de laatste paar honderd meter moeten blijven samenwerken. Pas dan mogen ze denken aan de etappezege en ‘de benen laten spreken’ om uit te maken wie de winnaar wordt. Maar de noodzakelijke voorwaarde is dat ze eerst in de positie komen om überhaupt te kunnen winnen.
En toch beginnen ze alle drie, tegen alle logica in, hun krachten te sparen. Elk hoopt te profiteren van de ander. Elk wil de ander de kastanjes uit het vuur laten halen, om vervolgens zelf zijn wiel als eerste over de streep te kunnen zetten. De verstandhouding is weg, de kopgroep wordt los zand. Hun samenwerking verloopt niet meer efficiënt. Drie kilometer voor de finish gebeurt het onvermijdelijke: ze worden opgeslokt door het peloton. Ze hebben alle drie verloren.
Lijken wij eigenlijk allemaal niet op deze drie wielrenners? Ook wij, burgers van samenlevingen die worden geconfronteerd met de grootste uitdaging uit de geschiedenis – klimaatopwarming – wéten immers wat we zouden moeten doen om daarmee om te gaan. En toch doen we het niet. ‘Ik weet wat goed is, ik stem daarmee in, en toch doe ik het slechte,’ schreef Ovidius tweeduizend jaar geleden. Ook tegenwoordig is de discrepantie tussen wat de rede van ons vraagt en ons daadwerkelijke handelen onverminderd groot. Hoeveel overtuigende kennis we ook hebben, die weegt niet op tegen de zwakte van onze wil, de dagelijkse verleidingen en de drift van onmiddellijke behoeftebevrediging van het individu dat zich in de maatschappij beweegt.
Ik vind dit raadsel – waarom gedragen mensen zich soms volkomen tegengesteld aan dat wat de wetten van de logica voorschrijven? – fascinerend. Als wielrenner kreeg ik hier vaak mee te maken, met de nodige teleurstellingen tot gevolg. In die situaties anticipeerde ik op bepaalde strategische keuzes van mijn tegenstanders. Ik zei dan tegen mezelf dat gezien de koerssituatie het peloton niet anders kon dan hoe ik het had bedacht. Op basis van die verwachtingen bepaalde ik mijn eigen tactiek. Om regelmatig achteraf ontmoedigd de conclusie te trekken dat het peloton weer eens verdomd willekeurig en irrationeel had gehandeld.
[…]
