Eva Vriend, auteur van De helpende hand , schreef een opiniestuk in de Volkskrant over de thuishulpcode die Doekle Terpstra opstelde in opdracht van staatssecretaris Martin van Rijn. Lees hieronder het volledige stuk.
Maak thuiszorg weer net zo goed als vroeger
Het zijn mooie woorden die Doekle Terpstra schrijft in zijn advies aan staatssecretaris Van Rijn. Terwijl tienduizenden thuiszorgmedewerksters dreigen ontslagen te worden en nog meer cliënten zich afvragen of zij volgende week überhaupt nog hulp krijgen, weet de oud-CNV-voorman waar het naartoe moet in de thuiszorg.
Als lid van de transitiecommissie sociaal domein presenteert hij met trots een fonkelnieuw beroep: de thuisondersteuner. Hij rept van een moderne, integrale functie. Op tv zie je standaard een verzorgster een bejaarde mevrouw een steunkous aantrekken als het over de thuiszorg gaat. Terpstra wil dat deze verzorgster meer gaat doen. Ze moet huishoudelijke hulp, begeleiding en persoonlijke verzorging combineren.Terpstra doet alsof hij het wiel heeft uitgevonden. Maar minstens honderdduizend vrouwen weten wel beter. Het beroep dat hij beschrijft, komt hen wel heel bekend voor. Dat hebben zij namelijk zelf uitgeoefend. Het is alleen tot hun grote spijt in de jaren negentig van de vorig eeuw bezuinigd.
Het beroep heette toen alleen niet thuisondersteuner. Het luisterde naar de naam gezinsverzorgster en dat heeft te maken met de ontstaansgeschiedenis. Om dezelfde reden waarom Terpstra het beroep nu opnieuw wil invoeren, werd het in wederopbouwjaren na de Tweede Wereldoorlog gelanceerd.
Nieuw beroep na de oorlog: gezinsverzorgster
‘Volksherstel door gezinsherstel,’ luidde het motto toen. Het nieuwe beroep gezinsverzorgster moest voorkomen dat door de oorlog ontwrichte gezinnen verder zouden afglijden. Want het gezin was toch ‘dat stille paradijs van geluk?’ klonk het indertijd.
Het vak groeide mee met de verzorgingsstaat en werd nog groter toen de gezinsverzorgsters in de jaren zeventig ook verantwoordelijk werden voor de bejaardenzorg. Nu schrijft Terpstra in de code die hij opstelde voor de thuiszorgbranche dat de thuisondersteuner ‘een belangrijke rol kan spelen in preventie en vroegtijdige signalering, waardoor hoge kosten door onnodige inzet van zwaardere ondersteuning en professionele (medische/geestelijke) zorg in een later stadium kunnen worden voorkomen.’
Met andere woorden: voorkomen is beter dan genezen. Van oudsher combineerde de gezinsverzorgster haar huishoudelijk werk dus al vanuit hetzelfde oogpunt met de sociaal-maatschappelijke taken die Terpstra nu aan de thuishulp wil teruggeven. Vanaf de jaren tachtig is die ‘integrale verantwoordelijkheid’ bij haar weggehaald. De ene medewerkster mocht alleen nog maar schoonmaken, en een volgende hielp voortaan met de steunkousen. Dat zou efficiënter, en dus goedkoper zijn.
Zo werd het beroep van de gezinsverzorgster langzamerhand uitgehold en opgeknipt in verschillende ‘functieprofielen’. Er ontstond een wirwar aan afkortingen – biv’er, ig’er – veel verzorgsters weten soms zelf niet eens meer hoe hun beroep precies heet. Zij willen gewoon helpen.
Doenerige types
En dat is de les die de geschiedenis die hier leert: de thuiszorgmedewerksters willen gewoon helpen. Het zijn vaak praktische, doenerige types die het werk zien voordat een ander het doorheeft. Dat zijn de vrouwen die toen bij de gezinsverzorging gingen en die nu voor het te zeer onderschatte thuiszorgvak kiezen.
Ze vinden het vreselijk dat ze niet langer dan de precies voorgeschreven tijd (steunkousen aantrekken = 9 minuten) bij een cliënt mogen blijven als zij zien dat er meer hulp nodig is. Ook al is zijn advies niet zo nagelnieuw als Terpstra doet voorkomen, het biedt de thuiszorgsector wel een kans. De verschillende verantwoordelijkheden die de gezinsverzorgsters van oudsher combineerden, mogen zij nu opnieuw oppakken.
Daarmee is het probleem in de thuiszorg nog niet opgelost, omdat de gemeenten het nog steeds gemiddeld met 40 procent minder budget moeten doen. De betrokken organisaties en overheden vragen zich af of die nieuwe functies te kostbaar zijn. Dat hoeft niet zo te zijn, als de beleidsmakers zich realiseren dat de thuisondersteuners kunnen voorkomen dat problemen groter én duurder worden.
De tienduizenden Nederlandse vrouwen die als gezinsverzorgster hebben gewerkt kunnen hen dat prima uitleggen.
