“Een waar huzarenstukje”, een van de vele complimenten over het als Stalingrad vertaalde boek tijdens een prachtige avond in de bijzondere bibliotheek op het Neude in Utrecht. Als kers op de taart, na jaren hard werken, wonnen de vertalers Annelies de hertogh en Els de Roon Hertoge, de Filter Vertaalprijs 2025. Felicitaties voor Team Grossman 💙 en dank aan onder andere ILFU International Literature Festival Utrecht voor een prachtig mooi verzorgde avond waarop het vak vertalen eens goed in het zonnetje werd gezet.
Een overrompelende roman.
Michel Krielaars – NRC
Elf typoscripten
Uit het juryrapport: ‘… een boek waarvan het bij wijze van spreken noodzakelijk is dat het werd vertaald, waarvan er niet eens een definitief origineel bestaat, zodat het nog een hele toer was om te reconstrueren hoe dat origineel eruitgezien zou kunnen hebben in weerwil van de censuur en zodat de vertaling in zekere zin uitmondde in een nieuw origineel, een boek waarvan de research zo ver ging dat het gewicht van een van de personages gecheckt werd met een BMI-calculator, waarvan de redactie en eindredactie uitbundig moeten worden geprezen en waarvan de taal van begin tot eind uit levend, hedendaags Nederlands bestaat.’
Gewapend met elf typoscripten, de origineel getypte manuscripten van Vasili Grossman, geen definitief origineel boek maar een zwaar gecensureerde Russische editie en een op iets vrijere wijze vertaalde Engelse editie gingen de dames afgelopen jaren aan de slag. Ondersteund door hun “team Grossman” klaarden ze de klus en verscheen het boek in het najaar van 2024, Stalingrad van Vasili Grossman.
Dicht bij Grossman
Het doel was, in tegenstelling tot de Engelse editie van Chandler, om dicht bij Grossman te blijven. Zo vertellen de vertaalsters in een eerder interview met Filter . ‘We hebben daarom veel in de typoscripten gespeurd naar missing links en stuitten daarbij op levendige details of passages die we de lezer evenmin wilden onthouden.’ Het resultaat is een bewonderenswaardige vertaling van een uniek boek, de voorganger van het eerder verschenen Leven en lot.
Oorlogscorrespondent
Vasili Grossman reisde als journalist en oorlogscorrespondent tijdens de Tweede Wereldoorlog mee met het Rode Leger en schreef over de gevechten aan het Oostfront. Hij was ooggetuige van de Slag om Stalingrad, de Slag om Berlijn en de bevrijding van Treblinka. Zijn ervaringen en observaties leiden tot de essentiële roman Stalingrad, waarin niet alleen de oorlog centraal staat maar ook het menselijk leven in zijn totaliteit. Moeders en dochters, echtgenoten en broers, generaals, verpleegsters, staalarbeiders en tractormeisjes. De Sjaposjinkovs leiden je door het bestaan ten tijde van het keerpunt in de Tweede Wereldoorlog, de Slag om Stalingrad.
Cyrille Offermans – De Groene Amsterdammer
Dat dit hoogst uitzonderlijke, grandioze tweeluik er nu – ook voor de Nederlandse lezer – in zeer verzorgde edities is, mag een godswonder heten.
